دون تردید در سال های آینده شاهد رشد روزافزون ربات ها در زندگی و نفوذ آنها در زمینه های مختلف خواهیم بود و براساس پیش بینی های انجام شده توسط محققان نفوذ ربات ها در ابعاد مختلف زندگی می تواند پیامدهای بسیار زیادی را به همراه داشته باشد. نبرد میان ربات و انسان بدون تردید در سال های آینده شاهد رشد روزافزون ربات ها در زندگی و نفوذ آنها در زمینه های مختلف خواهیم بود و براساس پیش بینی های انجام شده توسط محققان نفوذ ربات ها در ابعاد مختلف زندگی می تواند پیامدهای بسیار زیادی را به همراه داشته باشد. اگر چه دنیای مجازی فرصت های بسیار زیادی را پیش روی ما قرار خواهد داد اما به موازات آن می تواند بسیاری از رفتارهای ما انسان ها را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد و همان طور که امروزه بسیاری از فناوری های پیرامون زندگی ما انسان ها همانند تلفن همراه و خودرو به جزیی جدایی ناپذیر از زندگی ما مبدل شده اند در سال های آینده نیز اعضای جدیدی که در حقیقت همان ربات ها هستند وارد جوامع انسانی خواهند شد و به این ترتیب دیگر قادر نخواهیم بود بدون وجود آنها به زندگی ادامه دهیم. به این ترتیب در آینده ای نه چندان دور شاهد گسترش کاربرد ربات ها در زندگی خواهیم بود که افزایش قابلیت های آنها می تواند نویدبخش از میان برداشته شدن بسیاری از موانع موجود باشد. در سال های اخیر شاهد پیشرفت های قابل توجهی در زمینه طراحی، ساخت و کاربرد ربات ها بوده ایم و به همین علت در هر زمینه ای می توانیم ردپایی از ربات ها را بیابیم. ● جام جهانی ربات ها ربوکاپ مسابقات بین المللی در زمینه دانش رباتیک و هوش مصنوعی است که یکی از زیرشاخه های رباتیک یا همان علم مطالعه فناوری های مرتبط با طراحی و ساخت ربات ها محسوب می شود که به صورت سالانه توسط فدراسیون بین المللی ربوکاپ برگزار می شود، توجه به این که نام ربوکاپ برگرفته از ربات های فوتبالیست و مسابقات جام جهانی است به همین علت از ربوکاپ به عنوان جام جهانی ربات ها نام برده می شود. شاید برایتان جالب باشد بدانید که هدف از برگزاری مسابقات ربوکاپ این است که بتوانیم سال ۲۰۵۰ میلادی تیمی متشکل از ربات های فوتبالیستی که در حقیقت نوعی از ربات های انسان نما هستند تشکیل دهیم که در رقابت با تیم برتر مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۵۰ به پیروزی دست یابند. اگر چه باید پذیرفت که این هدف تنها یک هدف نمادین است و هدف اصلی این است که براساس یافته های روباتیک و هوش مصنوعی بتوان به پیشرفت های قابل توجهی در زمینه طراحی و ساخت ربات ها دست یافت. در مسابقات بین المللی ربوکاپ ۲۰۱۰ که سپتامبر سال جاری در شهر بنگالور هند برگزار شد، ۱۷ کشور از سراسر دنیا برای کسب عنوان قهرمانی این رقابت ها با یکدیگر به رقابت پرداختند. در این دوره از مسابقات قهرمانی ربات های فوتبالیست ۵۲ تیم از این ۱۷ کشور حضور داشتند که بی شک رقابت میان آنها می تواند نقش بسیار مهمی در افزایش انگیزه جوانان برای تحقیق در زمینه مهندسی ساخت ربات ها و استفاده از فناوری های جدید در زمینه طراحی ربات ها داشته باشد. افرادی که با ربوکاپ آشنایی دارند مطلع هستند که ۱۵ سال از تاسیس و راه اندازی فدراسیون بین المللی ربوکاپ می گذرد و در این سال ها شاهد پیشرفت های قابل توجهی در زمینه طراحی و ساخت ربات های فوتبالیست بوده ایم. اگرچه همچنان هیچ نشانی از قابلیت ها و توانمندی های فوتبالیست های مشهور و نام آوری همانند دیوید بکهام در میان این قهرمانان الکترونیکی یافت نمی شد اما بررسی های انجام شده در این زمینه حاکی از آن است که در هر دوره از برگزاری مسابقات بین المللی ربوکاپ در سطح جهان شاهد پیشرفت های قابل توجهی در زمینه فناوری ساخت این ورزشکاران رباتیک بوده ایم. ایده برگزاری مسابقات جام جهانی ربات ها نخستین بار سال ۱۹۹۲ میلادی توسط یکی از اساتید دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا مطرح شد. با مطرح شدن این مقاله که تحت عنوان ربات های بینا به بحث و بررسی گذاشته شده بود گروهی از محققان ژاپنی امکان برگزاری مسابقات فوتبال ربات ها را مورد بررسی قرار دادند و پس از تاسیس لیگ ربات ها، رقابت های ربوکاپ سال ۱۹۹۶ به صورت رسمی آغاز به کار کرد. بنابر این می توان نقطه عطف آغاز مسابقات ربوکاپ در سطح جهان را سال ۱۹۹۶ دانست که با هدف تشویق و ترغیب دانشجویان و محققان برای تحقیق در زمینه ساخت ربات های پیشرفته تا سال ۲۰۵۰ بنا نهاده شد. اما از آنجایی که پس از مدت زمان کوتاهی این مسابقات مورد توجه علاقه مندان به رباتیک قرار گرفت بتدریج علاوه بر فوتبال، رشته های جدیدی نظیر رقابت ربات های امدادگر، ربات های شبیه ساز امداد و همچنین ربات های انسان نما نیز به این رقابت ها افزوده شد. شیوه برگزاری این مسابقات هم به این صورت است که در یک شبکه کامپیوتری یکی از کامپیوترها به عنوان سرور انتخاب می شود که در آن برنامه شبیه سازی اجرا می شود. روی کامپیوترهای دیگر هم برنامه دو تیم رقیب اجرا می شود آنها جای توپ و چیزهای دیگر را روی زمین از طریق کامپیوتر سرور تشخیص می دهند و پس از اعلام تصمیم خود مبنی بر جابه جایی و حرکت توپ این تصمیم را به کامپیوتری که به عنوان سرور انتخاب شده اعلام می کند. کامپیوتر سرور پس از دریافت دستورات از این دو تیم، این تغییرات را در سطح زمین مسابقه اعمال می کند و رقابت بین دو تیم به همین ترتیب پیش می رود تا در نهایت یک تیم به عنوان برنده رقابت انتخاب شود. ● ربات ها از شبیه سازی تا واقعیت اگر موضوع برگزاری مسابقات جهانی ربوکاپ را به طور عمیق مورد مطالعه قرار دهید متوجه خواهید شد که نه تنها با راه اندازی لیگ فوتبال رباتیک بسیاری از رویاهایی که زمانی به عنوان بخشی از داستان های علمی و تخیلی محسوب می شدند به واقعیت مبدل شده اند بلکه می توان امیدوار بود که برگزاری این رقابت ها می تواند نقش بسیار مهمی در پیشرفت هوش مصنوعی و فناوری های رباتیک داشته باشد. محققان براین باورند که برگزاری چنین رقابت هایی می تواند نقش بسیار مهمی در مطرح شدن ایده های خلاقانه در زمینه علوم رباتیک داشته باشد. از آنجایی که ما انسان ها امروز و در دنیایی زندگی می کنیم که کامپیوترها به عنوان جدی ترین رقبا در مقابل قهرمانان رشته شطرنج مطرح شده اند، بنابر این دور از تصور نخواهد بودکه روز ی شاهد برگزاری یک مسابقه فوتبال بین انسان ها و ربات های فوتبالیست باشیم. جالب است بدانیدکه به گفته محققان تفاوت بین انسان ها و ربات های فوتبالیست در این عرصه بسیار کمتر از آن چیزی است که ممکن است تصور کنیم. فوتبالیست های رباتیکی نیز مانند دیگر فوتبالیست ها برای یک موفقیت نیازمند ایجاد برقراری ارتباط با هم و همکاری هستند. این ربات ها بد نیست از محیط اطراف خود مطلع باشند و اطلاعات به دست آمده از طریق حسگرهای خود را نه تنها برای بهبود وضعیت عملکرد خود در میدان مسابقه بلکه برای کسب تجربه و تنظیم فعالیت خود به منظور استفاده بهینه از فرصت هایی که تیم رقیب در اختیار آنها قرار می دهد، مورد استفاده قرار دهند. برخوردهایی از چنین توانمندی هایی نه تنها می تواند تضمین کننده موفقیت ربات های فوتبالیست در میدان مسابقه باشد بلکه ربات هایی که در عملیات امداد و نجات از آنها استفاده می شود و همچنین ربات هایی که برای انجام کارهای مختلف و به عنوان ربات خانگی از آنها استفاده می شود نیز می توانند با داشتن چنین قابلیت هایی خدمات بهتری را در اختیار کاربران خود قرار دهند. هیچ تعجبی ندارد در مسابقه ای که قرار است سال ۲۰۵۰ میلادی بین تیم منتخب ربات ها و تیم اول رقابت های جام جهانی سال ۲۰۵۰ برگزار شود گروهی از ربات ها به عنوان تماشاچی حضور داشته باشند و تیم ربات های فوتبالیست را مورد تشویق قرار دهند. محققان رباتیک در انتظار هستند تا در آینده ای نزدیک شاهد شکست ستارگان دنیای فوتبال در مقابل ربات های فوتبالیست باشند. قرار است این ربات ها به گونه ای طراحی شوند که تحت آموزش فوتبال قرار گرفته و بتوانند همانند فوتبالیست ها، فوتبال بازی کنند. البته این ربات ها همچنان در یادگیری چگونگی کنترل توپ و رد کردن آن از بین بازیکنان تیم حریف با مشکل مواجه هستند اما محققانی که در زمینه علم رباتیک تحقیق می کنند امیدوارند که بتوانند با طراحی برنامه های نرم افزاری این مشکلات را نیز از میان بردارند تا روزی این ربات ها هم بتوانند از توانایی هایی مشابه ستارگان دنیای فوتبال برخوردار شوند. اگر چه پیش از این نیز رویای این که روزی کامپیوتر بتواند رودرروی قهرمانان شطرنج دنیا قد علم کند سرانجام پس از ۳۰ سال به واقعیت مبدل شد و براین اساس به نظر می رسد که غلبه ربات هابر انسان ها در میدان های ورزشی نیز چندان دور از ذهن نباشد، اما باید توجه داشت که دستیابی به این هدف مستلزم این است که این ربات ها بتوانند نسبت به محیط های از پیش سازمان دهی شده اطلاعاتی را به دست آورند و خود را با این محیط ها تطبیق دهند. ساخت ربات هایی با چنین ویژگی هایی نیز نیازمند این است که بتوانند به پیشرفت های قابل توجهی در زمینه طراحی برنامه هایی برای بروز رفتارهایی مبتنی بر آگاهی، تصمیم گیری، یادگیری و همکاری دست یافت. البته باید توجه داشت که هر ربات متشکل از مجموعه ای از سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری است و بنابراین علاوه بر دستیابی به پیشرفت هایی در زمینه نرم افزاری باید بتوان از نظر سخت افزاری نیز این ربات ها را ارتقا دهیم. به عبارت دیگر لازم است در زمینه طراحی حسگرها، محرک ها، منبع ذخیره انرژی و همچنین موادی که به عنوان مواداولیه از آنها برای ساخت ربات ها استفاده می شود نیز به راهکارهایی دست یافت تا بتوان زمینه مناسبی را برای ایجاد امکانات و زیرساخت های مناسب برای رقابت بین ربات ها و ستارگان دنیای فوتبال به دست آورد. بنابراین برای طراحی و ساخت تیمی از ربات های هوشمند که بتوانند همانند یک تیم فوتبال واقعی بازی کنند باید بتوان طیف وسیعی از فناوری های روز دنیا را به طور همزمان تحت کنترل درآورد و از این رو همه ساله کنفرانس های علمی متعددی در سطح دنیا در زمینه طراحی سیستم های هوشمند و ایجاد زمینه ای برای همکاری بین سیستم های چندعاملی برگزار می شود. فرانک فراهانی روزنامه جام جم ( www.jamejamonline.ir )

نظرات شما عزیزان: